μεταξύ

(ΑΜ μεταξύ, Α και μετοξύ) επίρρ.

1. (με άρθρ. ή χωρίς άρθρ.) μεταξύ ή το μεταξύ

α) (τοπικά) στο μέσο, στη μέση, ανάμεσα («οὐδέ καρπὸν ἐδηλήσαντ', ἐπεὶ ἦ... μεταξὺ οὔρεά τε σκιόεντα θάλασσά τε ἠχήεσσα», Ομ. Ιλ.)

β) ανάμεσα σε δύο χρονικά σημεία

2. φρ. «εν τω μεταξύ», «εντωμεταξύ» — στο διάστημα που θα μεσολαβήσει ή που μεσολάβησε

νεοελλ.

1. (με άρθρ. ως ουσ.) το μεταξύ

το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί

2. (με γεν.) για να δηλώσει σύγκριση ή επιλογή («μεταξύ τών δύο, ποιον προτιμάς;»)

3. φρ. α) «μεταξύ δύο πυρών»

i) λέγεται στις περιπτώσεις που ένα στρατιωτικό τμήμα ή άλλος πολεμικός σχηματισμός βάλλεται από δύο πλευρές ταυτόχρονα

ii) μτφ. ανάμεσα σε δύο επικίνδυνες καταστάσεις

β) «μεταξύ δύο κακών το μη χείρον βέλτιστον» — από δύο κακά το λιγότερο χειρότερο είναι προτιμότερο

γ) «βρίσκομαι μεταξύ σφύρας και άκμονος» ή «βρίσκομαι μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης» — βρίσκομαι σε δυσχερές δίλημμα, σε αδιέξοδο

δ) «μεταξύ ζωής και θανάτου» ή «μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας» — στο μεταίχμιο ζωής και θανάτου

ε) «μεταξύ μας, σας, τους»

i) μόνοι, χωρίς την παρουσία άλλων

ii) με εχεμύθεια ή σε ατμόσφαιρα οικειότητας ή αμοιβαίας εμπιστοσύνης («ό,τι λέχθηκε να μείνει μεταξύ μας»)

στ) «μεταξύ (τών) άλλων» — εκτός από τα άλλα

ζ) «τα μεταξύ μας» — οι υποθέσεις που αφορούν εμάς τους δύο, οι δοσοληψίες μας

η) «τρώγονται μεταξύ τους» — φιλονικούν

θ) «μεταξύ τυρού και αχλαδιού» — παρενθετικά, παρεμπιπτόντως

μσν.

1. (με αιτ.) ενώπιον, μπροστά

2. (με γεν.) κατά τη διάρκεια

αρχ.

1. μετά από αυτά, κατόπιν

2. (με άρθρ. εν. ως ουσ.) γραμμ. το ουδέτερο γένος

3. (με άρθρ. πληθ. ως ουσ.) τὰ μεταξύ

i) τα γεγονότα που μεσολαβούν

ii) (για ιδιότητες) αυτά που δεν είναι ούτε κακά ούτε καλά

iii) (επιρρηματικώς) στο ενδιάμεσο διάστημα, εντωμεταξύ

4. φρ. α) (για βαθμό) «ὄσον τὸ μεταξύ» — πόσο μεγάλη η διαφορά

β) «αἱ μεταξύ τῶν λόγων διηγήσεις» — εξηγήσεις που παρεμβάλλονται στους λόγους.

[ΕΤΥΜΟΛ. Επίρρ. που συνδέεται προφανώς με την πρόθ. μετά (πιθ. < μετά + ξύ(ν)].